LƯỢC SỬ GIÁO XỨ THÁNH PHÊRÔ
Giáo phận Hải Phòng
- Số giáo dân: khoảng 1.300 nhân danh
- Ngày thành lập: 04-6-2020
- Quan thầy: thánh Phêrô (29-6)
- Linh mục quản nhiệm: Cha Gioakim Đặng Văn Hoàng
- Địa chỉ: khu 5, xã Kẻ Sặt, Tp. Hải Phòng
I. TÊN GỌI VÀ VỊ TRÍ
Làng Đồng xá có đạo Công giáo toàn tòng, nằm ven sông Sặt, đối diện bên kia sông là giáo xứ Thánh Antôn, và chợ Sặt. Địa bàn hành chính trên đất thuộc xã Minh Đức, huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên. Nhưng vì là giáo họ lâu đời trực thuộc giáo xứ Kẻ Sặt, nên làng này lại thuộc về khu 5, thị trấn Kẻ Sặt, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương, nay là xã Kẻ Sặt, thành phố Hải Phòng. Phía Đông Bắc giáp xã Minh Đức (huyện Mỹ Hào), cầu Sặt. Phía Tây Nam giáp xã Ngọc Lâm (Hưng Yên). Phía Đông Nam là sông Sặt giáp hai giáo xứ: Thánh Antôn và Kẻ Sặt.
Giáo xứ Thánh Phêrô trước đây là giáo điểm mang tên Vạn Chài, sau trở thành giáo họ Đồng Xá. Năm 2020, giáo họ được nâng lên hàng giáo xứ với tên gọi mới: giáo xứ Thánh Phêrô, nhằm nói lên lòng yêu mến và sùng kính Tông đồ trưởng Phêrô – Quan thầy giáo xứ.
II. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
1 - Lịch sử cộng đoàn đức tin
Bên dòng Nghĩa Giang êm đềm (quen gọi là sông Sặt), một số gia đình họ Đào và họ Cao tìm đến mưu sinh, lập nghiệp bằng nghề chài lưới. Thời gian trôi qua, hai họ ngày một phát triển, lập nên hai giáp: Giáp Đông và Giáp Nam. Làng Đồng Xá dần được hình thành từ đây. Dần dần, dân chài Kim Lai (Hải Dương), Từ Xá (Thanh Miện) tìm về, xin nhập vào làng Vạn Chài. Do đặc thù của nghề chài lưới, người dân làng Vạn Chài chủ yếu sinh sống và làm ăn trên ghe – thuyền, neo đậu trên sông từ giáp làng Tranh (xã Thúc Kháng), tới làng Sãi (xã Vĩnh Tuy).
Cũng bởi làm ăn, sinh sống trên dòng sông Sặt, dân làng Vạn Chài sớm đón nhận Tin Mừng từ các thừa sai truyền giáo vào làng Sặt từ những năm 1630. Những ngày lễ trọng, thuyền của các gia đình tấp nập về bến sông Sặt (bến cụ Trùm Trọng) để dự lễ tại nhà thờ Kẻ Sặt. Niềm tin tưởng, tín thác vào Chúa dần bén rễ và bám chặt vào đời sống trôi nổi, bảy chìm ba nổi của người dân Vạn Chài tự bao giờ.
Năm 1883, cha Garcia Liêm xây dựng nhà thờ Kẻ Sặt, trường Thần Học và Bệnh viện. Người dân Vạn Chài xin các cha cho nhập vào xứ Kẻ Sặt, xây dựng giáo điểm tại khu đất vên sông cánh Đồng Viềng (Khu Trung - giáp làng Tranh). Song bởi nhiều lý do chủ quan lẫn khách quan, dự định ấy của dân Vạn Chài không thành. Thời gian trôi đi, dân chài kéo về chợ Sặt buôn bán ngày một đông dẫn đến tình trạng cạnh tranh và mâu thuẫn. Do đó dân Vạn Chài quyết định mua một khu đất đối diện với chợ Sặt bên kia sông, lập chợ và gọi là chợ Búa.
Năm 1914, các cha xứ Kẻ Sặt quyết định mua lại khu đất chợ Búa, dựng lên Giáo điểm làm nơi cho cộng đoàn sinh hoạt và cầu nguyện. Các ngài cũng cho dựng ngôi nhà nguyện bằng gỗ với 9 gian, lợp ngói.
2 - Giáo họ Đồng Xá qua những thăng trầm
Năm 1927 giáo họ Đồng Xá chính thức được thành lập, trực thuộc giáo xứ Kẻ Sặt, nhận thánh Phêrô làm quan thầy, mừng lễ hàng năm vào ngày 29-6. Với sự chăm lo, quan tâm của các cha xứ Kẻ Sặt, giáo họ vượt qua được những khó khăn của thời cuộc. Song, biến cố di cư một lần nữa nhấn chìm nỗ lực của giáo họ bằng cuộc chia ly Nam – Bắc. Nhà thờ giáo họ trở nên hoang sơ, rêu phong và xuống cấp. Đời sống đức tin rời rạc, nhiều người bỏ đạo. Các sinh hoạt mục vụ, đọc kinh, cầu nguyện dần rệu rã và biến mất.
Năm 1989, Bề trên giáo phận sai Cha Đaminh Nguyễn Chấn Hưng làm chính xứ Kẻ Sặt, mở ra một chương mới đầy hy vọng cho giáo họ Đồng Xá. Cùng với sự giúp đỡ của Ban hành giáo, Cha Đaminh quy tụ giáo dân còn tản mát làm ăn, đánh bắt ở các sông quanh vùng, các gia đình “nửa nạc nửa mỡ”, những người khô khan người bỏ đạo, quay về với Chúa. Nhờ đó, giáo họ dần hồi sinh, các sinh hoạt mục vụ ngày càng sốt sắng và phong phú.
Tạm ổn định đời sống đức tin cho giáo họ, cha Đaminh quyết định trùng tu ngôi thánh đường đã xuống cấp vì thời gian và bom đạn. Nhờ sự đóng góp, giúp đỡ của Tòa Giám Mục Hải Phòng, cha xứ Đaminh, cha già Giuse Thanh (ở họ Hui- Gia Lộc- Hải Dương) cùng bà con quê hương đang sinh sống tại miền Nam, công trình đã sớm hoàn thành. Thánh lễ tạ ơn mừng ngôi nhà thờ mới trùng với lễ Quan thầy ngày 29-6-1991, do cha xứ Đaminh và cha Giuse Phạm Văn Sự cử hành.
Năm 1992, xét thấy đời sống mưu sinh của bà con thuyền chài còn nhiều cơ cực, trôi nổi; trẻ em không được học hành, cha Đaminh đã quyết định mở lớp xoá mù chữ cho số đông các em và bà con giáo dân trong giáo họ. Đức Cha Giuse Maria Nguyễn Tùng Cương ủng hộ cho lớp học 50 triệu để thuê giáo viên, mua sách bút và nuôi ăn học viên. Khoá học đã giúp 80 người cả già cả trẻ biết đọc, biết viết. Tám năm sau, cha xứ Đaminh tiếp tục mở lớp học chữ lần hai giúp toàn bộ bà con giáo dân thoát cảnh mù chữ. Từ đây, từ người già đến trẻ nhỏ đều có thể đọc sách thánh, học kinh bổn. Lớp thoát mù chữ không chỉ giúp làng Vạn Chài tiến bộ hơn về mặt xã hội, nhưng còn giúp đào sâu giáo lý và đức tin.
Khoảng những năm 1998 – 2000, nghề cá ngày một bấp bênh, khó khăn, kèm theo điều kiện sinh hoạt trên thuyền thiếu thốn, con trẻ không được đến trường. Cha xứ Đaminh cùng ban hành giáo đã xin chính quyền huyện Bình Giang, thị trấn Kẻ Sặt giúp đỡ, cấp đất ở cho bà con. Đức cha Giuse Vũ Văn Thiên – Giám mục Hải Phòng đã về gặp gỡ các cấp chính quyền, nhờ đó, nhiều gia đình được cấp đất làm nhà, chuyển nghề, con cái được đi học, mọi sinh hoạt trở nên thuận tiện. Bà con giáo dân cũng nhờ đó mà siêng năng đến nhà thờ nguyện kinh sớm tối và tham dự thánh lễ hàng tuần.
Lòng mến dâng cao, tinh thần hiệp nhất được thắt chặt, bà con giáo dân họ Đồng Xá quyết định sửa sang lại ngôi thánh đường cho xứng hợp. Năm 2000, gia đình ông Phêrô Cao Văn Đinh ở Úc công đức 150 triệu xây tháp chuông nối liền vào cuối nhà thờ, cao 27m. Thánh lễ tạ ơn khánh thành tháp chuông được cử hành ngày 29-6-2001. Bên cạnh đó, ban Chánh trương cùng ban Hành giáo cũng mời gọi bà con giáo dân tu sửa, vệ sinh sạch sẽ trong ngoài nhà thờ, sửa sang tòa gỗ, cung Thánh, bàn lễ. Nhà thờ được mắc đường điện mới, cùng chỉnh trang lại âm thanh, ánh sáng phục vụ các cử hành Thánh. Song song với việc cải thiện vật chất, cha xứ cùng ban hành giáo cũng lo thành lập các hội đoàn: ca đoàn, ban Ngắm, ban Kẻ liệt, ban Khánh tiết, hội Đồng nhi nam nữ, hội Tràng hạt...
Năm 2002, cha xứ cùng ban Hành giáo tiếp tục mua lại 2 thửa đất ao sân nhà thờ, xây dựng đài Đức Mẹ và nhà giáo lý. Cơ sở vật chất tạm đủ cho các sinh hoạt mục vụ.
Đến năm 2007, sau khi giáo xứ Thánh Antôn được tách khỏi Kẻ Sặt, giáo họ Đồng Xá trực thuộc giáo xứ Antôn. Nhờ tấm lòng mục tử của các Cha xứ qua từng thời kì, đời sống đức tin của họ Đồng Xá được cải thiện rõ rệt với các sinh hoạt mục vụ phong phú cùng sự lớn mạnh về cơ sở vật chất.
Ngày 20-1-2018, được sự đồng thuận, nhất trí của cha xứ Ixiđôrô Phạm Văn Toản cùng cộng đoàn dân Chúa, ngôi thánh đường mới gồm 2 tầng 9 gian, dài 40m, cao 14m, ngang 15m với tháp chuông cao 45m được khởi công xây dựng.
3 - Tân Giáo xứ Thánh Phêrô
Nhận thấy đời sống đức tin của giáo họ Đồng Xá ngày một thăng tiến, cùng nhu cầu mục vụ tăng cao, ngày 4-6-2020, Đức Tổng Giám mục Giuse Vũ Văn Thiên, Giám quản tông tòa Giáo phận Hải Phòng, đã quyết định nâng giáo họ Đồng Xá lên hàng giáo xứ với tên gọi là Giáo xứ Thánh Phêrô, nhận thánh Phêrô tông đồ làm Quan thầy. Giáo xứ tiếp tục được đặt dưới sự coi sóc của cha Quản nhiệm Ixiđôrô Phạm Văn Toản.
Như vậy, xuyên suốt hành trình đức tin của làng Vạn Chài từ khi còn là giáo họ trực thuộc giáo xứ Kẻ Sặt và giáo xứ Thánh Antôn, cho đến khi được thăng lên hàng giáo xứ, đã có các linh mục coi sóc từ năm 1954 gồm các cha: cha Gioakim Nguyễn Quang Mỹ (1954-1977); cha Phêrô Đoàn Văn Kiểm (1979-1987); cha Đaminh Nguyễn Chấn Hưng (1989-2007); cha Gioan Baotixita Bùi Văn Nhượng (2008-2011); cha Phêrô Nguyễn Văn Nguyên (2011-2017), cha Ixiđôrô Phạm Văn Toản (Quản nhiệm: 2017-2021); từ 2021 cho đến nay, giáo xứ được coi sóc bởi cha Quản nhiệm Gioakim Đặng Văn Hoàng.
III. TÌNH HÌNH HIỆN NAY
Giáo xứ Thánh Phêrô hiện là một giáo xứ non trẻ với ước chừng 1.300 nhân danh, cùng giáo họ Thứa trực thuộc.
Tiếp nối sứ vụ của các vị mục tử tiền nhiệm, cha Gioakim Đặng Văn Hoàng hiện đang đồng hành và hướng dẫn đời sống đức tin cho cộng đoàn giáo xứ. Nhờ đó, giáo xứ có nhiều hội đoàn quy củ, với các hoạt động mục vụ rất phong phú và hiệu quả như: Hội Thánh Giuse, Kim Nhạc, ca đoàn Mông Triệu, ca đoàn Thánh Gia, Legio Mariae, Gia đình Phạt tạ Thánh Tâm và 12 Hội tràng… Giáo xứ có khoảng 100 em thiếu nhi, hiện đang tham gia các lớp giáo lý và tham dự thánh lễ Chúa nhật dành cho thiếu nhi tại Giáo xứ Thánh Antôn.
Về khía cạnh vật chất, ngôi nhà thờ mới sau hơn bốn năm nỗ lực thi công đã đến ngày hoàn thiện. Ngày 29-6-2022 nhằm ngày lễ kính thánh Phêrô quan thầy, Đức Cha Vinhsơn Nguyễn Văn Bản – Giám mục Giáo phận đã làm phép, cắt băng khánh thành, và chủ sự thánh lễ tạ ơn. Khuôn viên giáo xứ được chỉnh sang sạch đẹp, rộng rãi cùng tượng đài Đức Mẹ bằng đá được tạc khắc tỉ mỉ, nghệ thuật.
Từ một làng chài trôi nổi bấp bênh, nhờ bản tính cần cù, chịu khó của con người nơi đây cùng đức tin vững vàng vào Thiên Chúa qua bao chông gai, thử thách; giáo xứ Thánh Phêrô đang dần lớn mạnh với lòng hăng say, nhiệt huyết cùng tinh thần hiệp nhất, yêu thương. Noi gương thánh Phêrô – Quan thầy, cộng đoàn dân Chúa giáo xứ mang tên thánh nhân cũng quyết trở nên đá tảng đức tin bằng niềm tin sắt son và tình hiệp nhất, nơi Đức Kitô xây dựng Hội Thánh và truyền rao tin mừng cho khắp mọi người.
Biên tập: Ban biên tập Giáo phận.
Nguồn tài liệu:
- Các tư liệu Lịch sử Làng Kẻ Sặt.
- Các nhân chứng người cao niên làng Sặt, và giáo họ Đồng Xá.
- Tài liệu của Tòa giám Mục Hải Phòng.
- Tài liệu UBND Thị Trấn Kẻ Sặt.
- Nhân chứng BHG hiện nay.
- Kỷ yếu giáo xứ Kẻ Sặt năm 2022.
Ghi chú: Tài liệu lược sử Giáo xứ Thánh Phêrô đang được sưu tầm và hoàn thiện. Ban biên tập mong nhận được sự quan tâm và những góp ý quý báu của Quý Độc giả, để Lược sử Giáo xứ này được hoàn tất.
Email liên hệ: [email protected].
Xin trân trọng cám ơn!
