Lược sử Giáo xứ Thánh Antôn

LƯỢC SỬ GIÁO XỨ THÁNH ANTÔN
Giáo phận Hải Phòng

 - Số giáo dân: khoảng 2.500 nhân danh
 - Ngày thành lập: 07-10-2006
 - Quan thầy: Thánh Antôn Padua (13.6)
 - Linh mục chính xứ: Cha Gioakim Đặng Văn Hoàng
 - Địa chỉ: đường Đền Thánh, xã Kẻ Sặt, Tp. Hải Phòng

I. VỊ TRÍ VÀ TÊN GỌI
Giáo xứ Thánh Antôn nằm ở trung tâm thị trấn Kẻ Sặt, theo một dải từ nhà thờ Kẻ Sặt đến cầu Sặt. Phía Đông Bắc giáp chợ Sặt, Phía Tây Bắc giáp sông Sặt. Đối diện qua sông là giáo xứ Thánh Phêrô. Phía Đông Nam là trung tâm thị trấn. Phía Tây Nam là xã Tráng Liệt (trong làng Sặt). Giáo xứ cách Tòa Giám mục Hải Phòng khoảng 70km về phía Tây, thuộc địa hạt xã Kẻ Sặt, thành phố Hải Phòng.

Trước kia, giáo xứ Thánh Antôn thời kỳ đầu truyền giáo là một giáo điểm, sau xây dựng nhà thờ kính thánh Antôn – Quan thầy và lập nên giáo họ An Quý. Năm 2011, để tránh nhầm lẫn với giáo xứ An Quý – Hải Phòng, Bề trên giáo phận cho đổi tên giáo xứ An Quý – Hải Dương thành giáo xứ Thánh Antôn như ngày nay.

II. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
1. Lịch sử cộng đoàn đức tin 
Giáo xứ Thánh Antôn trước đây thuộc cộng đoàn giáo xứ Kẻ Sặt, nên cũng được đón nhận hạt giống Tin mừng từ rất sớm (khoảng năm 1630). Năm 1690 các cha dòng Đaminh đến làng Kẻ Sặt và truyền giáo các làng xung quanh. Nhờ vị trí địa lý thuận tiện, nhiều người đến làng Sặt định cư buôn bán tại chợ Sặt. Theo lệ của làng Sặt, những người muốn nhập vào phải là người có đạo, nên làng Sặt có đạo toàn tòng. Năm 1706, Thừa Sai Santa Cruz coi xứ Kẻ Sặt, và dựng lên nhiều nhà thờ. Dân buôn bán tại chợ Sặt thường tụ nhau cầu nguyện nơi quán chợ nên các cha coi sóc Kẻ Sặt đã mua đất, dựng nên giáo điểm để tối sớm dân quanh chợ cầu nguyện. Năm 1885, giáo điểm xây dựng được ngôi nhà thờ bằng gỗ khang trang hơn, gọi là giáo họ An Quý, kính Thánh Antôn Padua và nhận thánh nhân làm Quan thầy. Giáo họ bầu lên một ông Trưởng Họ là ông Phó Thuận, người làng Ngô tản cư về Sặt làm ăn trông nom, đèn nến nhà thờ.

Giáo dân nơi đây được thấy những phép lạ của thánh Antôn xảy ra, người mất của cầu xin được thấy lại; người đau ốm, hoạn nạn cầu xin thì được khỏi… nên ngày càng nhiều người đến cầu nguyện. Năm 1920, nhà thờ giáo họ được xây dựng lại, gồm 5 gian nhà gỗ, mái lợp ngói, một và một tháp chuông nhỏ. Hàng tháng, cha xứ Kẻ Sặt đến dâng lễ đều đặn cho cộng đoàn tại nhà thờ giáo họ.

Hạt giống đức tin dần bén rễ sâu vào tâm hồn các tín hữu, giáo họ vì thế cũng dần ổn định và thăng tiến. Song, thời kì êm ả chẳng được bao lâu, giáo họ phải đối diện với bước ngoặt lịch sử, một cơn sóng dữ của thời cuộc khiến con thuyền đức tin nơi đây chao đảo.

2. Cuộc di cư vào Nam 1954
Sau hiệp định Genève năm 1954, làng Sặt di cư vào Nam khoảng 80% và thành lập làng Sặt tại Hố Nai, Biên Hòa.
Giáo họ An Quý số đông là người làng Sặt cũng di cư, chỉ còn lại số ít giáo dân bám trụ lại mảnh đất quê hương. Cùng tình cảnh với các xứ họ lân cận, giáo họ An Quý sau di cư trở nên tiêu điều, vắng bóng người. Khu nhà thờ giáo họ đất đai bị dân chiếm dụng một phần, nhà thờ xuống cấp, giáo dân tản mác, lòng đạo nhiều người thờ ơ. Ban Hành giáo có khoảng thời gian không đầy đủ chức danh.

3. Giai đoạn phát triển
Ngày 01-12-1989, Đức Cha cố Giuse Maria Nguyễn Tùng Cương bổ nhiệm cha Đaminh Nguyễn Chấn Hưng làm chính xứ Kẻ Sặt. Khi về Kẻ Sặt, cha Đaminh quan tâm đến các giáo họ trong giáo xứ trong đó có họ đạo An Quý. Cha lo quy tụ giáo dân còn tản mát, bỏ đạo, quay về với Chúa. Cha lưu tâm đến việc củng cố và thành lập các hội đoàn. Giáo họ có thánh lễ hàng tuần vào tối thứ Tư. Đời sống đức tin nơi đây dần được cải thiện, nhiều tín hữu khô khan trở lại và có thêm anh chị em lương dân được rửa tội. Giáo họ được đặt thành “khu Bốn An Quý” trực thuộc giáo xứ Kẻ Sặt. Năm 1992, Cha quản nhiệm cho giáo họ An Qúy bầu Ban Hành giáo khóa 1992-1996 (làm điển hình canh tân giới trẻ) và thành lập ca đoàn, ban ngắm, ban chân kiệu, và 12 hội tràng hạt. Các dịp đại lễ như: Giáng sinh, Phục Sinh, Quan Thày Antôn hàng năm được tổ chức long trọng sốt sắng với đông đảo giáo dân tham dự.

Đức tin nơi giáo họ An Quý ngày một tăng triển mạnh mẽ, giáo dân ngày thêm đông, do đó nhu cầu về cơ sở vật chất cũng ngày một tăng. Bên cạnh đó, trải qua năm tháng, nhà thờ giáo họ dần xuống cấp và chật chội, kèm theo địa thế không thuận lợi. Ngày 05-9-2004, cha Đaminh cho xây lại nhà thờ mới vào giữa khu đất, gồm 8 gian, chiều dài 39m, chiều ngang 14m, chiều cao 18m, tháp cao 32m, theo lối kiến trúc gothic. Sau gần hai năm, ngày 13 tháng 6 năm 2006, Đức Giám mục Giuse Vũ Văn Thiên chủ sự thánh lễ tạ ơn, cắt băng khánh thành nhà thờ mới. Niềm vui nối tiếp niềm vui, ngày 07 tháng 10 năm 2006, giáo họ An Quý được Bề trên giáo phận nâng lên hàng giáo xứ với các giáo họ trực thuộc gồm: Thứa, Phúc Cầu, Nhân Kiệt và Đồng Xá. Ngày 09 tháng 9 năm 2007, giáo xứ thành lập hai giáo khu Đông và Tây. Kể từ khi lên hàng giáo xứ, đời sống đạo nơi đây ngày một thăng tiến và ổn định với nhiều sinh hoạt mục vụ phong phú. Tiếp nối vai trò mục tử của cha Đaminh tại Kẻ Sặt, cha Gioan Baotixita Bùi Văn Nhượng được Bề trên sai đến coi sóc giáo xứ. Cha Gioan Baotixita quan tâm chăm sóc mục vụ các cộng đoàn đức tin nơi đây trong đó có giáo họ An Quý. Giáo họ đều đặn có thánh lễ hàng tuần, các hội đoàn được kiện toàn đi vào hoạt động quy củ.

Năm 2011, cha Phêrô Nguyễn Văn Nguyên được bổ nhiệm làm cha xứ tiên khởi tiên giáo xứ Thánh Antôn. Ngay từ những ngày đầu nhận sứ vụ, cha Phêrô đã nhiệt thành củng cố và thiết lập các hội đoàn đạo đức, quan tâm đến việc chăm sóc đức tin cho cộng đoàn. Xét thấy cơ sở vật chất còn thiếu thốn, ngài đã cùng giáo xứ mua đất, xây dựng nhà xứ mới khang trang, sạch đẹp. Cha cũng cho sửa sang lại nhà thờ, xây dựng tượng đài Đức Mẹ, hang đá. Ngày 13-6-2016, Đức Cha Giuse Vũ Văn Thiên chủ sự thánh lễ tạ ơn và cung hiến nhà thờ giáo xứ cho thánh Antôn, kể từ đó nhà thờ mang tước hiệu Đền thánh Antôn.

Đến năm 2017, cha Ixiđôrô Phạm Văn Toản được Đức giám mục sai về coi sóc giáo xứ Antôn thay cha Phêrô Nguyễn Văn Nguyên. Ngài tiếp tục các đường hướng mục vụ của cha xứ tiên khởi, chăm lo đời sống đức tin cho cộng đoàn, xây dựng và củng cố tình thần hiệp nhất và phục vụ nơi các hội đoàn. Giáo xứ Thánh Antôn nhanh chóng trở nên một cộng đoàn lớn mạnh. Bên cạnh đó, cha tiếp tục cho mở mang khuôn viên Đền thánh và cho khởi công xây dựng nhà thờ họ Đồng Xá (sau này là giáo xứ Thánh Phêrô). Đến ngày 29-6-2022, nhằm lễ kính Thánh Phêrô Quan thầy, ngôi thánh đường mới đã được Đức Cha Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản làm phép và khánh thành.

Khởi phát từ giáo xứ mẹ Kẻ Sặt nên trong lịch sử hình thành và phát triển giáo họ An Quý trước đây và giáo xứ Thánh Antôn sau này đã được rất nhiều linh mục đến chăm sóc mục vụ. Tính từ năm 1954 đến nay giáo xứ được vinh dự có các cha: cha Gioakim Nguyễn Quang Mỹ (1954-1977); cha Phêrô Đoàn Văn Kiểm (1979-1987); cha Đaminh Nguyễn Chấn Hưng (1989-2007); cha Gioan Baotixita Bùi Văn Nhượng (2008-2011); cha Phêrô Nguyễn Văn Nguyên (Chính xứ: 2011-2017), cha Ixiđôrô Phạm Văn Toản (Chính xứ: 2017-2021); cha xứ Gioakim Đặng Văn Hoàng từ năm 2021 đến nay

III. GIÁO XỨ THÁNH ANTÔN NGÀY NAY
Giáo xứ Thánh Antôn hiện nay có tổng số khoảng 2.500 nhân danh. Họ nhà xứ hiện được chia thành hai giáo khu Đông và Tây cùng với các giáo họ trực thuộc gồm: Phúc Cầu và Nhân Kiệt.

Tiếp nối sứ vụ của các cha tiền nhiệm, cha Chính xứ Gioakim Đặng Văn Hoàng hiện đang đồng hành và hướng dẫn đời sống đức tin của giáo xứ. Nhờ đó, giáo xứ có rất nhiều hội đoàn quy củ, với các hoạt động mục vụ rất phong phú và hiệu quả như: Huynh đoàn Đaminh, Hội Legio Mariae, Gia đình phạt tạ Thánh Tâm, ban Kim nhạc, ban giúp Kẻ liệt, ban Khánh tiết, đội Nam Nhạc… Ngoài ra, giáo xứ có 19 hội Tràng hạt chuyên chăm, sùng kính Đức Mẹ qua việc lần chuỗi Mân Côi. Cha xứ cùng hội đồng giáo xứ cũng rất quan tâm đến việc giáo dục đức tin cho các em thiếu nhi qua việc việc học hỏi giáo lý, cử hành các thánh lễ Chúa nhật dành riêng cho thiếu nhi cùng các hoạt động giao lưu, vui chơi bổ ích cho các em. Bên cạnh đó, giáo xứ Antôn rất quảng đại trong các hoạt động bác ái, quan tâm chăm sóc những người yếu thế và bệnh tật qua ban Bác ái Xã hội Caritas.

Được kế thừa truyền thống đức tin sống động nơi giáo xứ mẹ Kẻ Sặt cùng những thuận lợi về vị trí địa lý, kinh tế và xã hội, đặc biệt về mặt phẩm chất con người, giáo xứ Thánh Antôn ngày nay đã và vẫn đang là một cộng đoàn đức tin vững mạnh và phát triển. Noi gương thánh Antôn Quan thầy, giáo xứ thánh Antôn tiếp tục tôn vinh Thiên Chúa qua đời sống chứng tá, bác ái và yêu thương.

Ban Truyền thông Giáo phận biên tập

Nguồn tài liệu:
- Các tư liệu Lịch sử Làng Kẻ Sặt.
- Kỷ yếu giáo xứ Kẻ Sặt năm 2022.
- Các nhân chứng người cao niên làng Sặt.
- 376 tuổi Đức Tin (1627-2003) của Tòa Giám mục Hải Phòng.
- Tài liệu làng xã Việt Nam (UBND Thị Trấn Kẻ Sặt).
- Nhân chứng BHG hiện nay.

Ghi chú: Tài liệu lược sử Giáo xứ Thánh Antôn đang được sưu tầm và hoàn thiện. Ban biên tập mong nhận được sự quan tâm và những góp ý quý báu của Quý Độc giả, để Lược sử Giáo xứ này được hoàn tất.

Email liên hệ: [email protected].

Xin trân trọng cám ơn!