Giáng Sinh, trước hết, không phải là một khung cảnh nhưng là một Lời được thốt ra. Lời ấy vang lên trong đêm, qua tiếng thiên sứ, trong thinh lặng của máng cỏ, và trong lịch sử nhân loại khi Ngôi Lời trở nên xác phàm.
Từ rất sớm, truyền thống Kitô giáo đã diễn tả mầu nhiệm này không chỉ bằng giáo lý hay phụng vụ, mà còn bằng ngôn ngữ thi ca. Những vần thơ, câu đối, thánh thi và lời nguyện đã trở thành nơi trú ngụ của đức tin: ngắn gọn, cô đọng, nhưng đủ sâu để người đọc có thể dừng lại, chiêm niệm, và cầu nguyện.
Hai mươi lăm câu đối Giáng Sinh sau đây được sưu tập và chọn lọc theo mạch Kinh Thánh: từ lời ca của các thiên sứ trong Tin Mừng Luca, qua mầu nhiệm Ngôi Lời Nhập Thể theo thánh Gioan, đến chiều sâu tự hạ và tôn vinh trong thánh thi Phaolô gửi tín hữu Philipphê.
Các câu đối không nhằm phô diễn chữ nghĩa, cũng không thay thế suy niệm phụng vụ, chỉ mong làm một việc rất khiêm tốn: giữ lại bằng ngôn từ Việt Nam những nét chính yếu của mầu nhiệm Giáng Sinh, để người đọc có thể mang theo trong lòng, treo nơi gian nhà, đặt bên hang đá, hay đọc thầm trong những ngày cuối năm lặng lẽ.
Nếu những câu đối này có ích được điều gì, thì chỉ xin được như thế: giúp người đọc dừng lại lâu hơn một chút trước mầu nhiệm Con Thiên Chúa làm người, và để cho Lời ấy – như xưa kia – ở lại giữa chúng ta.
⸻
Chủ Đề I. Vinh danh và Bình an (Theo Lc 2,14)
“Vinh danh Thiên Chúa trên trời, bình an dưới thế cho người thiện tâm.”
1. Vinh danh Thiên Chúa nơi thiên thượng.
Bình an nhân loại cõi gian trần.
– Diễn ý trực tiếp Lc 2,14, cân đối trời-đất.
2. Cõi trời cao, Thiên Chúa vinh hiển.
Nơi đất thấp, nhân thế bình an.
– Gần với Gloria phụng vụ.
3. Hoàng Tử Bình An thương giáng thế.
Bần nhân hạnh phúc được thăng thiên.
– Luca: đảo ngược trật tự, ưu tiên kẻ bé mọn.
4. Thiên sứ loan tin mừng cứu độ.
Nhân trần đón nhận phúc bình an.
– Hình ảnh đêm Giáng Sinh tại Bêlem.
5. Trời cao rạng ánh sao cứu thế.
Đất thấp chan hòa khúc thái bình.
– Biểu tượng sao trời và hòa bình nhân loại.
Chủ Đề II. Ngôi Lời Nhập Thể (Theo Ga 1,14)
“Ngôi Lời đã trở nên người phàm và cư ngụ giữa chúng ta.”
6. Ngôi Lời Thiên Chúa mang phàm thể.
Con cái trần gian hưởng thánh ân.
– Trọng tâm mầu nhiệm Nhập Thể.
7. Trời cao cúi xuống ban ân thánh.
Đất thấp ngước lên đón phúc thiêng.
– Linh đạo Gioan: chuyển động từ trên xuống.
8. Ngôi Lời giáng thế mang thân phận.
Ánh sáng soi đời thoát tối tăm.
– Đối lập ánh sáng – bóng tối.
9. Lời hằng sống xuống làm phàm thể.
Người yếu hèn được hưởng ân sinh.
– Nhập Thể mở ra sự sống mới.
10. Ánh sáng từ trời soi cõi thế.
Bóng tối trần gian chẳng át mờ.
– Ánh sáng không bị bóng tối khuất phục.
11. Xé thẳm tầng trời, Ngôi Lời giáng.
Vào cõi nhân gian để mến thương.
– Hình ảnh mạnh, diễn tả tình yêu tự hiến.
Chủ Đề III. Tự hạ và Trao đổi cứu độ (Theo Pl 2,6–11)
“Đức Giêsu Kitô… đã tự hủy mình ra không…”
12. Chúa xuống làm người chia thống khổ.
Người được cùng Chúa hưởng vinh quang.
– Công thức “trao đổi kỳ diệu”.
13. Xót thương nảy mầm ơn cứu độ.
Khiêm hạ sinh hoa phúc vĩnh sinh.
– Kenosis: hạ mình dẫn đến tôn vinh.
14. Chúa tự hạ mình mang phận mọn.
Người được nâng lên hưởng phúc cao.
– Nhịp điệu cổ điển, rất Phaolô.
15. Ngôi Chí Thánh hạ mình làm trẻ.
Phận bụi tro được gọi con Cha.
– Con người được nhận làm nghĩa tử.
Chủ Đề IV. Tạ ơn – Cầu nguyện – Phụng vụ
16. Tạ ơn Thiên Chúa giàu thương xót.
Ban phúc tha nhân lượng thứ nhiều.
– Giáng Sinh khởi đầu lòng thương xót.
17. Vinh chúc Ngôi Lời muôn thuở mãi.
Hoan ca Thánh Tử vạn đời luôn.
– Doxologia, hợp ca đoàn.
18. Chúa đến trần gian vì nhân loại.
Xin đến lòng con giữa đêm đông.
– Giáng Sinh nội tâm.
19. Đêm thánh lặng thinh vang tiếng gọi.
Lòng con mở cửa đón Ngôi Lời.
– Lời mời gọi thinh lặng và đáp trả.
Chủ Đề V. Máng Cỏ – Hài Nhi (treo ở Hang Đá)
20. Máng cỏ nghèo hèn sinh Cứu Chúa.
Trần gian tăm tối gặp nguồn quang.
– Ánh sáng phát sinh từ nghèo khó.
21. Hài Nhi bé nhỏ trao ơn lớn.
Nhân thế mong manh nhận phúc dày.
– Sự bé nhỏ mang ơn cứu độ.
22. Chuồng chiên lạnh giá bừng ân sủng.
Phận người đơn côi gặp Chúa gần.
– Thiên Chúa ở với kẻ bé mọn.
Chủ Đề VI. Toàn bộ mầu nhiệm cứu độ (treo ở cung thánh)
23. Ngôi Lời nhập thể khai nguồn sống.
Thập giá hiển vinh mở lối trời.
– Giáng Sinh gắn liền Thập giá.
24. Giáng sinh khai mở ân cứu độ.
Phục sinh hoàn tất cuộc tái sinh.
– Trọn vẹn mầu nhiệm Đức Kitô.
25. Từ máng cỏ hèn sinh sự sống.
Đến ngai trời cao tỏa vinh quang.
– Hành trình từ hạ đến tôn vinh.
Lời kết
Giáng Sinh khởi đầu trong đêm tối, nhưng không kết thúc ở máng cỏ. Từ Hài Nhi bé nhỏ tại Bêlem, hành trình của Ngôi Lời tiếp tục đi qua đời sống công khai, Thập giá, và Phục sinh. Chính vì thế, mọi suy niệm Giáng Sinh chân thật đều âm thầm mang trong mình toàn bộ mầu nhiệm cứu độ.
Hai mươi lăm câu đối trong tập sách này không đi theo trật tự thời gian, nhưng theo trật tự nội tâm: từ trời cao đến đất thấp, từ vinh danh đến bình an, từ tự hạ đến tôn vinh,và cuối cùng, từ máng cỏ bên ngoài đến hang đá trong lòng người.
Có thể mỗi người đọc sẽ dừng lại lâu hơn ở một câu nào đó. Có thể một câu sẽ trở thành lời cầu nguyện riêng, một câu khác chỉ được đọc lướt qua, và cũng có câu sẽ chờ một mùa Giáng Sinh khác mới thực sự cất tiếng.
Điều đó không quan trọng. Điều quan trọng hơn cả là mầu nhiệm Giáng Sinh không đòi chúng ta phải hiểu hết, mà mời gọi chúng ta ở lại, như các mục đồng đã ở lại bên Hài Nhi, như Ngôi Lời đã ở lại giữa nhân loại.
Ước gì những câu chữ đơn sơ này, trong khả năng rất nhỏ bé của mình,có thể góp phần gìn giữ sự thinh lặng có Lời giữa một thế giới quá nhiều tiếng ồn.
Xin người đọc mang theo không phải là chữ, mà là niềm bình an đã được ban cho những người thiện tâm.
CHÚ THÍCH – HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG
Các câu đối trong tập sách này được biên soạn với mục đích phụng vụ – chiêm niệm – giáo dục đức tin, nên có thể được sử dụng linh hoạt theo hoàn cảnh và không gian khác nhau.
1. Trong nhà thờ và khuôn viên giáo xứ
Có thể chọn các câu thuộc nhóm Vinh danh – Bình an hoặc Ngôi Lời Nhập Thể để treo tại cổng, sân, cung thánh, hoặc khu vực hang đá Giáng Sinh. Khi khắc bia hoặc in bảng, nên ưu tiên những câu có ngôn ngữ cô đọng, phổ quát.
2. Trong gia đình Kitô hữu
Các câu mang tính cầu nguyện và nội tâm thích hợp để treo nơi bàn thờ gia đình trong mùa Vọng và Giáng Sinh, như một lời mời gọi thinh lặng, chuẩn bị tâm hồn đón Chúa.
3. Trong giờ cầu nguyện và suy niệm
Mỗi câu đối có thể được đọc chậm rãi, dùng như một đề tài suy niệm ngắn, mở đầu hoặc kết thúc giờ cầu nguyện chung, tĩnh tâm, hoặc chia sẻ Lời Chúa trong cộng đoàn.
4. Trong sinh hoạt giáo dục và văn hóa Công giáo
Có thể được sử dụng như tài liệu tham khảo cho các lớp giáo lý, sinh hoạt giới trẻ, hoặc các chương trình tìm hiểu Kinh Thánh và văn hóa Công giáo Việt Nam, giúp kết nối đức tin với ngôn ngữ và truyền thống văn chương dân tộc.
Các câu đối này không thay thế bản văn Kinh Thánh hay phụng vụ chính thức, nhưng được viết như những lời gợi mở, nhằm dẫn người đọc trở lại với Lời Chúa, trong tinh thần khiêm tốn, thinh lặng và cầu nguyện.
Lm. Trần Quốc Anh, S.J.
Nguồn: dongten
