Phải chăng các bản dịch Kinh Thánh hiện đại luôn tốt hơn?

Thứ bảy - 01/10/2022 15:00      Số lượt xem: 928

Hầu hết mọi người đều biết rằng Thánh Giêrônimô – người được Giáo hội Công giáo kỷ niệm vào ngày 30 tháng 9 – nổi tiếng với việc dịch trọn bộ Kinh thánh sang tiếng Latinh vào thế kỷ thứ tư sau Công nguyên, tạo ra một ấn bản được đọc rộng rãi mà sau này được gọi là bản Vulgata. Nhưng có lẽ ít người nhận ra công việc của Giêrônimô thực sự mang tính đột phá và bền bỉ như thế nào. Bản Vulgata đã trở thành cuốn Kinh thánh được sử dụng phổ biến trong thời Trung cổ và đã tồn tại cho đến ngày nay như một bản dịch mà ít nhất một nhà ngôn ngữ học lỗi lạc coi đó là một trong những bản dịch hay nhất hiện có.

st Jerome

PHI CHĂNG CÁC BN DCH KINH THÁNH HIN ĐI LUÔN TT HƠN?
Mt nhà ngôn ng hc công giáo ca ngi bn dch Vulgata ca Thánh Giêrônimô
 
Viết bởi Jonah McKeown
ngày 30 tháng 9 năm 2022 / 01:00 sáng
(Bn dch tiếng Vit được thc hin bi Giuse Bùi Xuân Trường, ngun:
 https://www.catholicnewsagency.com/news/252425/are-modern-bible-translations-always-better-a-catholic-linguist-praises-st-jerome-s-vulgate)
a
Thánh Giêrônimô đang viết, một bức tranh của Caravaggio, có niên đại 1605–06. Miền công cộng.
 
Hầu hết mọi người đều biết rằng Thánh Giêrônimô – người được Giáo hội Công giáo kỷ niệm vào ngày 30 tháng 9 – nổi tiếng với việc dịch trọn bộ Kinh thánh sang tiếng Latinh vào thế kỷ thứ tư sau Công nguyên, tạo ra một ấn bản được đọc rộng rãi mà sau này được gọi là bản Vulgata.
 
Nhưng có lẽ ít người nhận ra công việc của Giêrônimô thực sự mang tính đột phá và bền bỉ như thế nào. Bản Vulgata đã trở thành cuốn Kinh thánh được sử dụng phổ biến trong thời Trung cổ và đã tồn tại cho đến ngày nay như một bản dịch mà ít nhất một nhà ngôn ngữ học lỗi lạc coi đó là một trong những bản dịch hay nhất hiện có.
 
“Tôi không biết bản dịch nào khác, dù cổ hay hiện đại, hay như Vulgata,” Christophe Rico, một nhà ngôn ngữ học Công giáo sống và làm việc tại Jerusalem, nói với CNA.
 
Rico, người Pháp, là giáo sư tiếng Hy Lạp cổ đại và là trưởng khoa tại Viện Polis ở Jerusalem, nơi dạy nhiều loại ngôn ngữ cổ. Hợp tác với Viện Polis, Rico xuất bản sách để giúp sinh viên học nói và đọc tiếng Latinh và tiếng Hy Lạp – với mục tiêu một phần là cho phép những người muốn đọc bản gốc Latinh Vulgata làm điều đó.
 
Là một chuyên viên về tiếng Hy Lạp và tiếng Latinh, Rico nói rằng mặc dù đã hơn 1.600 năm trôi qua kể từ khi hoàn thành, bản dịch Kinh thánh của Giêrônimô – mặc dù không hoàn hảo, cũng như các bản dịch khác – đã được chứng minh là chính xác đến kinh ngạc và rất có giá trị đối với Giáo hội.
 
“Nếu bạn nghi ngờ về tính hợp lý của một bản dịch hiện đại, hãy tìm đến bản Vulgata; đặc biệt là đối với Tân Ước,” ông khuyên và nói thêm rằng bản dịch Cựu Ước trong Vulgata cũng là “xuất sắc”.
s
Christophe Rico. École Biblique [Trường Kinh thánh]
Giêrônimô là ai?
Thánh Giêrônimô được sinh ra vào khoảng năm 340 với tên gọi Eusebius Hieronymous Sophronius ở nước Croatia ngày nay. Cha ngài đã gửi ngài đến Rôma để được hướng dẫn về hùng biện và văn học cổ điển.
 
Được Rửa tội năm 360 bởi Giáo hoàng Liberius, ngài đã đi khắp nơi và cuối cùng định cư bằng đời sống như một ẩn sĩ tại sa mạc ở Syria. Sau đó, ngài được thụ phong linh mục và dời đi để sống một cuộc đời đơn độc và khổ hạnh ở Bêlem từ giữa những năm 380. Chính tại đó, ngài đã học tiếng Do Thái, chủ yếu từ việc nghiên cứu với các giáo sĩ Do Thái. Cuối cùng, ngài trở thành thư ký riêng của Thánh Damasus I.
 
Một cách thú vị, thiên tài ngôn ngữ và tấm gương làm việc đạo đức đáng ngưỡng mộ không phải là những phẩm chất duy nhất mà Giêrônimô được biết đến ngày nay. Ngài cũng là vị thánh bảo trợ của những người có tính cách khó chịu – như người ta nói rằng ngài cũng có một tính cách như vậy, thể hiện tính khí khắc nghiệt và hay chỉ trích những đối thủ trí tuệ của mình.
 
S ra đi ca bn Vulgata
Trái với suy nghĩ của nhiều người, Vulgata không phải là bản Kinh thánh bằng tiếng Latinh đầu tiên – vào thời Giêrônimô, ở thế kỷ thứ tư, có một phiên bản đã được sử dụng rộng rãi với tên gọi “Vetus Latina” (“Tiếng Latinh cổ” ), bản thân nó là bản dịch vào khoảng thế kỷ thứ hai sau Công nguyên của bản Bảy Mươi bằng tiếng Hy Lạp. Ngoài ra, Vetus Latina chứa bản dịch từ nguyên bản tiếng Hy Lạp của tất cả các sách trong Tân Ước. Tất cả các sách của Tân Ước đều được viết bằng tiếng Hy Lạp lúc ban đầu, nhưng Cựu Ước – dành cho một số ít sách – đầu tiên được viết bằng tiếng Do Thái.
 
Rico mô tả Vetus Latina là một "bản dịch tốt, nhưng không hoàn hảo." Năm 382, ​​Thánh Damasus I giao nhiệm vụ cho Giêrônimô, lúc đó đang làm thư ký của ngài, sửa đổi bản dịch Vetus Latina của Tân Ước.
 
Giêrônimô đã làm như vậy, mất vài năm miệt mài sửa đổi và cải tiến bản dịch tiếng Latinh của Tân Ước từ những bản viết tay tiếng Hy Lạp tốt nhất hiện có. Rico cho biết trong suốt quá trình này, Giêrônimô đã sửa một số đoạn văn và giải thích ý nghĩa sâu xa của nhiều từ tiếng Hy Lạp đã bị mất trong các bản dịch trước đó.
 
Ví dụ, từ “epiousios” trong tiếng Hy Lạp, có thể do các tác giả Phúc âm phát minh, xuất hiện trong Lời cầu nguyện của Chúa trong Tin mừng Luca và Mátthêu và thường được dịch sang tiếng Anh là “hàng ngày”. Tuy nhiên, trong Phúc âm theo Mátthêu, Giêrônimô đã dịch từ này sang tiếng Latinh là “supersubstantialem,” hoặc “supersubstantial” – một ám chỉ, như Giáo lý của Giáo hội Công giáo đã chỉ ra, về Thân thể Chúa Kitô trong Bí tích Thánh Thể.
Rico cho biết, tất cả công việc của Giêrônimô đã dẫn đến “sự cải tiến vượt bậc” so với bản Vetus Latina.
 
Những gì Giêrônimô làm tiếp theo thậm chí còn tham vọng hơn. Ngài cũng bắt đầu dịch toàn bộ Cựu Ước, từ tiếng Do Thái nguyên bản của nó. Rico lưu ý rằng Giêrônimô biết rất rõ tiếng Do Thái vì ngài đã sống ở Đất Thánh 30 năm vào thời điểm đó và giữ liên lạc chặt chẽ với các giáo sĩ Do Thái. Giêrônimô cũng có quyền truy cập vào Hexapla của Origen, một loại “Đá Rosetta” của Kinh thánh với bản văn Kinh thánh được trình bày thành sáu phiên bản cạnh nhau. (Bản văn tiếng Do Thái, một bản chuyển ngữ bằng các chữ cái Hy Lạp của văn bản tiếng Do Thái, bản Bảy Mươi tiếng Hy Lạp và ba bản dịch tiếng Hy Lạp khác đã được thực hiện trong một nhà của Do Thái.)
 
Trong một nỗ lực mà cuối cùng sẽ mất 15 năm, Giêrônimô đã thành công trong việc dịch toàn bộ Cựu Ước từ tiếng Do Thái nguyên bản, điều này là một kì công vì thực tế là tiếng Do Thái ban đầu được viết mà không sử dụng các nguyên âm ngắn.
 
Sau khi hoàn thành, Vulgata không chỉ thay thế Vetus Latina để trở thành bản dịch Kinh thánh chủ yếu được sử dụng trong thời Trung cổ, mà nó còn được tuyên bố là Kinh thánh chính thức của Giáo hội Công giáo tại Công đồng Trent (1545–1563).
 
Bản Vulgata đã được sửa đổi một số lần trong nhiều năm, đáng chú ý nhất là vào năm 1592 bởi Giáo hoàng Clementine VIII (“Clementine Vulgata”), và bản sửa đổi gần đây nhất, Nova Vulgata, được ban hành bởi Thánh Gioan Phaolô II vào năm 1979.
 
Ngoài việc ngày nay được sử dụng trong Thánh lễ Latinh Truyền thống, bản Vulgata còn được dùng làm cơ sở cho bản dịch Kinh thánh tiếng Anh phổ biến, bản Douay – Rheims.
Trong khi một lần nữa cảnh báo rằng không có bản dịch nào là hoàn hảo, Rico đã nhanh chóng khen ngợi bản Vulgata của Thánh Giêrônimô về độ chính xác và tầm quan trọng của nó trong lịch sử Giáo hội.
 
“Đối với Tân Ước, tôi không thể tìm ra bất kỳ sai sót nào...Toàn bộ điều này thật đáng kinh ngạc,” ông nói.
 
Về phần mình, Giêrônimô ngày nay được công nhận là Tiến sĩ của Giáo hội. Ngài đã sống những ngày cuối cùng của mình trong việc nghiên cứu, cầu nguyện và khổ hạnh tại tu viện mà ngài thành lập ở Bêlem, nơi ngài qua đời vào năm 420.
 
 
3

Jonah McKeown là một nhân viên chuyên viết và sản xuất podcast cho Hãng thông tấn Công giáo [Catholic News Agency]. Anh có bằng Thạc sĩ của Trường Báo chí, Đại học Missouri và đã làm việc như một nhà văn, nhà sản xuất cho đài phát thanh công cộng và một nhà quay phim. Anh sống tại St. Louis.

 

 
Tổng số điểm của bài viết là: 10 trong 2 đánh giá
Xếp hạng: 5 - 2 phiếu bầu
Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

  Ẩn/Hiện ý kiến

Những tin mới hơn

 

Những tin cũ hơn

DC VC NVB Tach nen
BÀI VIẾT ĐƯỢC QUAN TÂM
THÁNH CA
HỌC HỎI LỜI CHÚA
  •   Đang truy cập 161
  •   Máy chủ tìm kiếm 8
  •   Khách viếng thăm 153
 
  •   Hôm nay 4,223
  •   Tháng hiện tại 1,036,231
  •   Tổng lượt truy cập 79,784,915